Cultuurhuizen experimenteren met alternatieve sociale mediaplatformen: 'Tegenstem bieden'

Brusselse cultuurhuizen zoals Beursschouwburg en Kaaitheater experimenteren volop met alternatieve sociale mediaplatformen, als reactie op nieuwe beleidsregels bij Meta. Ze communiceren nu ook met hun publiek via kanalen als Mastodon of Signal. “Voorlopig is het een spreidstand: veel van onze leden zijn nog zoekende," zegt het Brussels Kunstenoverleg.

Steeds meer cultuurinstellingen zijn kritisch voor Meta, vooral nadat het mediabedrijf van Mark Zuckerberg aankondigde meer ruimte te laten voor "vrijheid van mening" en politieke berichten. Meta is onder andere eigenaar van Facebook, WhatsApp en Instagram. Eenzijdige algoritmes, politieke inmenging en ethische vraagstukken rond de big tech hebben de Brusselse cultuurspelers aan het denken én handelen gezet.

“Culturele instellingen kijken met een kritische blik naar de samenleving en kiezen radicaal voor een veelheid van meningen. We kunnen dus niet anders dan deze beleidsaanpassingen in vraag stellen,” zegt Dieter Vanthournout, directeur communicatie bij KANAL-Centre Pompidou, aan BRUZZ.

Spreidstand om publiek niet te verliezen

Brusselse cultuurspelers als Les Halles Schaarbeek, Beursschouwburg, Ancienne Belgique, KANAL-Centre Pompidou en Kaaitheater uiten zich kritisch tegenover de Meta-platformen.

Het Brussels Kunstoverleg (BKO) bevestigt de bezorgdheden uit de sector. “We krijgen veel vragen over de toekomst van sociale media, het onderwerp leeft enorm”, vertelt Meike de Roest van BKO.

“Voorlopig is het een spreidstand: veel van onze leden zijn nog zoekende, sommigen zijn al volop aan het experimenteren met accounts op bijvoorbeeld Mastodon en anderen wachten nog af.”

Bepalend bij die keuze is via welke kanalen de cultuurhuizen hun publiek vandaag bereiken en de bereidwilligheid van het publiek om over te stappen naar nieuwe platformen. Dat verschilt sterkt van speler tot speler. “Het is een kwestie van waar je publiek aanwezig is,” zegt de Roest.

Voor Beursschouwburg primeren vooral de gedragsregels van het medium bij het kiezen van sociale mediakanalen. “Het is veel gewaagder om je waarden opzij te zetten. We zijn ervan overtuigd dat we ons publiek zullen terugvinden en connecteren op plekken die veilig zijn.”

Sociale media in transitie

Twee cultuurhuizen die nieuwe platformen als Mastodon of Signal al gebruiken om publiek te bereiken, zijn Beursschouwburg en Kaaitheater.

Mastodon is een decentraal platform dat onafhankelijk beheerd wordt. Het belooft gebruikers content te tonen los van algoritmes of gesponsorde content.

Voor Beursschouwburg was de stap een evidentie, maar is het belangrijk de overgang niet te bruuskeren. Het publiek was vragende partij en heeft het huis gevolgd naar Mastodon.

“Intern voelden we de nood naar sociale media-alternatieven die ethischer zijn, die andere algoritmes gebruiken en die de nadruk leggen op connecteren in plaats van verdelen. Ons publiek bevestigde die vraag,” zegt Hanne Delodder, marketing en communicatiestrateeg bij Beursschouwburg.

Ze vertelt aan BRUZZ: “We hebben snel aangevoeld dat een groot deel van het publiek klaar was om een abrupte switch naar Mastodon te maken. Een ander deel heeft tijd nodig, daarom kiezen we voor een zachte transitie en experimenteren we momenteel volop.”

Tegenstem

Een boycot is voor de culturele spelers niet aan de orde. De Meta-platformen geven hen een belangrijk online bereik en sommige huizen uiten de schrik om dat bereik te verliezen bij een overstap naar andere platformen.

Bij Kaaitheater is dat ook het geval. Jessica Gysel, coördinator publiek en communicatie aan BRUZZ: “Bij Kaaitheater vinden we het belangrijk om mensen bij elkaar te brengen en verschillende community’s te bedienen. Als we van Instagram zouden weggaan, verliezen we wellicht een deel van ons publiek. Daarom blijft het voorlopig een belangrijk instrument.”

Er spelen ook andere overtuigingen mee. Kaaitheater ziet het als haar taak om een tegenstem te bieden in een steeds eenzijdiger aanbod van online content.

“Als iedereen met een kritische of andere blik weggaat van Meta, dan worden de platformen wel heel eenzijdig. We willen de nuance uit ons programma ook online representeren en niet monddood gemaakt worden,” voegt Jessica Gysel toe.

Voorzichtig verkennen

Andere spelers zoals WIELS en Ancienne Belgique geven aan meer tijd nodig te hebben om de Meta-alternatieven te onderzoeken voordat ze zich erop toeleggen.

“Overstappen op andere sociale mediaplatformen moet vooral een weloverwogen beslissing zijn, die maak je niet van vandaag op morgen,” aldus Noor Van der Poorten, communicatieverantwoordelijke bij WIELS.

Onafhankelijk en offline

In de zoektocht naar digitale onafhankelijkheid zijn de eigen communicatiekanalen van groot belang voor de cultuurhuizen.

Zo moedigen Ancienne Belgique en Beursschouwburg hun publiek aan om zich te informeren via de eigen nieuwsbrieven. “We focusten sowieso al op ons eigen programma, maar nu sturen we bijvoorbeeld nog gerichtere nieuwsbrieven uit voor bepaalde voorstellingen,” zegt Jessica Gysel van Kaaitheater.

Met de vraagstukken rond online aanwezigheid, versterkt de focus op offline communicatie en échte interactie met publiek.

Sector in beweging

Veel Brusselse instellingen voelen dat de afhankelijkheid van grote techplatformen wringt, maar een alternatief vinden dat zowel ethisch als praktisch werkbaar is, blijft een uitdaging.

“De Brusselse cultuursector is erg geëngageerd en wil nadenken over een collectief antwoord. We organiseren daarom ontmoetingen om samen met alle partners antwoorden te formuleren,” zegt Meike de Roest van het Brussels Kunstenoverleg.

Tegelijk biedt de situatie ook kansen. “De keerzijde van deze discussie is misschien dat we opnieuw kritischer zullen worden en minder gemakkelijk meegaan in wat sociale media ons voorschotelen. Dat is ook de taak van cultuursector: we moeten kritische stemmen luidop laten klinken,” besluit Dieter, Vanthournout van KANAL-Centre Pompidou.