Nieuwe Bruno Forzani en Hélène Cattet in avant-première op Offscreen: 'Dit is onze thuis'

Offscreen bezorgt filmfans rooie oortjes en koude rillingen. Het Brusselse koppel Hélène Cattet en Bruno Forzani deed er iets anders op: inspiratie voor zijn nieuwe filmtrip. Na de wereldpremière op de Berlinale keren ze met het fonkelende Reflet dans un diamant mort terug naar het vermetele festival voor markante genrefilms.

Voor het eerst in achttien jaar dong er nog eens een Belgische film mee naar de Gouden Beer, de hoofdprijs op het prestigieuze filmfestival van Berlijn. Niet Lukas Dhont of de broers Dardenne braken de ban, wel Hélène Cattet en Bruno Forzani. Geïnspireerd door genrecinema en kunststromingen maakt het Brusselse koppel zinnenprikkelende filmtrips die wereldwijd een klein maar gepassioneerd publiek in vervoering brengen. Op Amer (2009), L'étrange couleur des larmes de ton corps (2013) en Laissez bronzer les cadavres (2017), stuk voor stuk gedurfde, overweldigende kijkervaringen, volgt nu de spionagefilm Reflet dans un diamant mort.

In een luxehotel aan de Côte d'Azur herinnert de verdwijning van een vrouw een zeventiger aan zijn wilde periode als James Bond-achtige spion. Alleen de sluwste cinefielen verdwalen vervolgens niet in het kluwen van herinneringen, fantasie, dromen en film-in-film. “Reflet dans un diamant mort is gemaakt om meerdere keren te bekijken. De film heeft, net als een diamant, veel facetten. De kijker kiest op welk niveau hij leest,” lacht Cattet. “Maar in de eerste plaats willen we dat die kijker plezier beleeft aan de film. Het mag een shot adrenaline zijn, een rit op de achtbaan. Geen cerebrale, maar een fysieke, zintuiglijke ervaring.”

Pseudo-James Bond

Reflet dans un diamant mort eert en speelt met de Eurospy, een Italiaans genre dat met weinig budget maar veel creativiteit en sensatie de spionagefilm imiteerde, zoals spaghettiwesterns de western. “Die nep-Bond-films uit de jaren 1960 waren erg psychedelisch en poppy. Ze hingen een zoet, geïdealiseerd beeld op van een wereld die eigenlijk heel gewelddadig was,” zegt Forzani. “Onze film is bedacht als zo'n pseudo-James Bond, maar we hebben de knoppen dieper ingedrukt. In onze kindertijd droomden we er allemaal van om superhelden te zijn die de wereld redden. Het was een kinderdroom van Yannick Renier om ooit zo'n James Bond te spelen. Maar het is geen nostalgie om de nostalgie. Als je goed kijkt, doet onze spion eigenlijk afschuwelijke dingen.”

In de kern gaat Reflet dans un diamant mort volgens Cattet over illusies. “Het leven in de illusie dat het goed gaat met de wereld en dat alles op zijn plaats is. We stellen de traditionele held in vraag. Is hij wel een held? Of is hij het tegenovergestelde: iemand die de wereld en de schoonheid vernietigt? We hebben helden nodig om de wereld te redden. Maar het zal geen Bond zijn. Een heldin? Een collectief van helden? We zullen creatief moeten zijn.”

Cattet en Forzani lieten zich, zoals veel regisseurs van Eurospy-films, inspireren door de opart en moesten met weinig middelen en veel verbeelding spectaculaire achtervolgingen en gevechten simuleren. Dat lukt dankzij stilistische bravoure, extravagante personages zoals moordenares Serpentik, en vondsten als het oneigenlijke gebruik van de iconische metalen plaatjesjurk van Paco Rabanne. “Wie Bond zegt, zegt gadgets. We hebben geprobeerd de kijker zo origineel mogelijk te verrassen. Bijvoorbeeld door de dingen een draai te geven, en van een jurk een wapen te maken,” zegt Cattet.

“Die Paco Rabanne-jurk is al vaak gebruikt in films, maar wij maken er meer van,” beaamt Forzani. “We lieten ons voor het personage trouwens niet inspireren door de sexy bondgirls, maar door Jaws (de schurk met de ijzeren tanden, red.) uit The spy who loved me en Moonraker.”

Azuurkust

De filmmakers maken gebruik van de zon, zee, lucht, natuurpracht en hotels van de Côte d'Azur om een droomsfeer te evoceren. “Je kan nergens beter de illusie van een luxueuze wereld oproepen,” zegt Cattet. “Maar het beton vreet er steeds meer weg van de natuur. Er ligt een laagje goud over de lelijkheid. Precies daar gaat de film over.”

Forzani groeide op in de streek. “Veel decors zijn plekken waar ik in mijn jeugd ging baden, picknicken of wandelen. In die Italiaanse films uit de jaren 1960 en 1970 werd er gretig gebruikgemaakt van dat soort locaties om de productiewaarde op te krikken en een idyllisch universum te creëren dat eigenlijk niet bestaat. Never say never again, met Sean Connery, is er ook opgenomen. Alle kinderen wreven hun ogen uit toen ons Zuid-Franse dorpje plots door Bond werd ingepalmd. Het was magisch om daarna je stad in de film te herkennen.”

Voor hij in België filmstudies aanvatte, werkte Forzani in de hotels van de Côte d'Azur. “De vaak onaangename gasten in die paleizen leefden duidelijk in een bubbel. Ik droomde er toen al van om dat bijzondere universum te filmen.” Ook Cattet was geïntrigeerd. “Want we stelden ons een gepensioneerde James Bond voor die zich zoals Dirk Bogarde in Morte a Venezia vastklampt aan een wereldbeeld dat almaar verder afdrijft van de echte wereld.”

Cattet en Forzani zetten met vernuft en lef alle middelen in om de kijker te overweldigen. “Erotiek, angst en geweld komen samen, bouwen spanning op en trekken je in de film,” zegt Forzani. Cattet verduidelijkt dat hun fictiegeweld niets te maken heeft met het geweld dat de wereld vandaag beheerst. “Wij leggen ons toe op zintuiglijke cinema die de kijker fysiek aanspreekt. Geweld spreekt, net als angst en erotiek, direct tot het lichaam.”

Het koppel sleutelt al jaren aan een duistere, urbane animatiefilm die zich in New York afspeelt. Het azuurblauwe Reflet dans un diamant mort is daar een reactie op. “We snakten naar lucht, zon, warmte en iets wat goed voelde. Onze film komt eind april in de zalen, het moment waarop een mens denkt: laat die zomer maar komen.”

Offscreen inspireert

Maar eerst moet hun diamant Offscreen doen fonkelen. Het duo is er kind aan huis , de kiem voor hun film werd er zelfs gelegd. “In 2011 zagen we er Road to nowhere van Monte Hellman met Fabio Testi (een cultacteur uit de Italiaanse genrecinema van de jaren 1960 en 1970, en een van de hoofdrolspelers in Reflet dans un diamant mort, red.) in een bijrol. Hij deed ons aan Sean Connery denken en droeg een witte panamahoed en een wit pak, zoals Bogarde in Morte a Venezia. Putain, dachten we, wat als we met Fabio Testi een Eurospy maken,” lacht Forzani. “Vorig jaar zagen we op Offscreen Sex & fury met Christina Lindberg. Er is een rechtstreekse lijn tussen die film en een sabelscène in onze film. Dat soort cinema is een directe bron van inspiratie. Cinema Nova en Offscreen zijn onze familie, onze thuis.”

Reflet dans un diamant mort speelt op 15/3 in Cinema Nova tijdens Offscreen (12 > 30/3, offscreen.be); bioscooprelease: 30/4